عملیات نصر 7

عملیات نصر 7

عملیات نصر 7 چهاردهم مرداد 1366 در منطقه عمومی استان سلیمانیه کردستان عراق با هدف انسداد معبر ضد انقلاب در غرب کشور و تصرف ارتفاع مهم دوپازا انجام شد.
**
تابستان سال 1366 با درگیری محدود ایران و آمریکا در خلیج فارس همراه بود. از طرفی زمان انجام عملیات در غرب کشور فرماندهان را بر آن داشت که حرکتی را به سوی غرب آغاز کنند. طی این مدت عملیات های نصر 4، 5 و 7 در جبهه شمالی به اجرا درآمد که با آزادسازی بلندیهای مهی از خاک عراق همراه بود.
عملیات نصر 7 در تاریخ 14 مرداد 1366 با رمز ‹‹یا فاطمه الزهرا (س)›› در منطقه عمومی ‹‹سلیمانیه›› عراق به اجرا درآمد.
این عملیات که به تصرف ارتفاع مهم ‹‹دوپازا›› و انسداد معبر ضد انقلاب درغرب کشور همراه بود. شامل منطقه ای به وسعت 30 کیلومتر مربع می شد. تهاجم وسیع نیروهای خودی سبب گردید که علی رغم هوشیری نسبی دشمن کلیه اهداف عملیات در مرحله نخست به دست آید.
مرحله دوم آن نیز پس از اجرای آتش توپخانه روی مواضع دشمن از دو محور آغاز شد. نیروهای ایرانی پس از سه ساعت درگیری اولین قله از بلندی های ‹‹بلفت›› را به تصرف درآورده و جاده آسفالت سردشت- قلعه دیزه و پاسگاه مرزی بلفت را در دست خود گرفتند.
در این عملیات 4 فروند چرخبال، ده ها قبضه خمپاره انداز، 10 دستگاه تانک و نفربر. 50 دستگاه خودرو و مقداری زیادی سلاح سبک و نیمه سنگین دشمن منهدم شد. 1 تیپ و 7 گردان عراق از بین رفت و کشته و زخمی ها و اسرای عراق به 1285 نفر رسید.
**
حضور دشمن روی ارتفاعات منطقه سردشت – به ویژه ارتفاع دوپازا – نه تنها استقرار نیروهای خودی را در منطقه با مشکلات زیادی مواجه می کرد، بلکه با زیرپوشش قرار دادن عناصر ضد انقلاب، تردد آنها را نیز تسهیل می نمود. بر همین اساس، انجام عملیات به منظور رفع این معضل در دستور کار فرماندهی سپاه پاسداران قرار گرفت.

اهداف عملیات

- خارج کردن منطقه عمومی سردشت از دید و تیر دشمن.
- ایجاد خط مناسب پدافندی در نوار مرزی .
- زیر دید و تیر قرار دادن شهر قلعه دیزه عراق.
- مهار تردد عناصر ضد انقلاب در محور سردشت.

موقعیت منطقه

سلسله ارتفاعات دوپازا (2791)، که از بلندترین ارتفاعات منطقه محسوب می شود، در 13 کیلومتری جنوب سردشت و در نوار مرزی واقع است. این ارتفاعات از شمال به دو ارتفاعاسپیدان وبفلت؛ از جنوب به ارتفاعاتلک لک، شهید زین الدین،فرفری وکله قندی؛ از شرق به کوه هایرستم آلیان و کانی رش و از غرب به دشت و شهرقلعه دیزه عراق محدود می شود.

استعداد دشمن

مسئولیت پدافند از این منطقه بر عهده تیپ 97 پیاده از لشکر 24 عراق بود که بعد از عملیات نصر 5، این تیپ با چند گردان از تیپ های 81 و 18 پیاده و نیز گردان 49 تانک – که در احتیاط لشکر 24 بود – تقویت شد.

با شروع عملیات، یگان های زیر نیز وارد منطقه عملیات گردیدند:

- تیپ های 71، 29، 78، 505 و 439 پیاده.
- تیپ 17 زرهی.
- یک گردان کماندویی از سپاه یکم.
- دو گردان کماندویی از سپاه پنجم.
- یک گردان کماندویی از سپاه 24.
- یک گروهان کماندویی از سپاه 28.

هم چنین، توپخانه دشمن به استعداد حدود شش گردان بود.

سازمان رزم خودی

قرارگاه قدس:

- لشکر 27 محمد رسول الله (ص) به استعداد 5 گردان.
- لشکر31 عاشورا به استعداد 3 گردان.
- تیپ مستقل 18 الغدیر به استعداد 2 گردان.
- تیپ مستقل 29 نبی اکرم(ص) به استعداد 3 گردان.
هم چنین، هفت گردان توپخانه از سپاه و دو گردان توپخانه از ارتش تحت امر قرارگاه قدس بودند.

طرح عملیات
عملیات می بایست در حدفاصل ارتفاعاتدوپازا وتپه شاه مراد و در دو مرحله انجام شود. در مرحله اول، تصرف ارتفاعاتدوپازا و یال های آن، تپهشاه مراد و یال ارتفاعاتبلفت – واقع در خاک ایران – مورد تأکید قرار گرفت. در مرحله دوم نیز تصرف ارتفاعاتبلفت – واقع در خاک عراق – در دستور کار بود. هم چنین، نیروها می بایست از سه محور زیر وارد عمل شوند:

محور 1: شمال تپهشاه مراد.
محور 2: از قله اصلیدوپازا به سمت جنوب.
محور 3: از سمت راست قلهدوپازا تایال بلفت خودی در شمالدوپازا.

شرح عملیات

ساعت 24 روز 13/5/1366 یگان های عملیاتی از خط پدافندی خودی حرکت کرده و بر اساس طرح مانور می بایست رأس ساعت 2 بامداد درگیری را آغاز نمایند. در ساعت مقرر، به علت پرتاب منور و نیز تیراندازی دشمن درون شیارها هیچ یک از یگان ها برای شروع درگیری آماده نبودند. این وضعیت ادامه داشت تا این که در ساعت 30: 2 عملیات با رمز مبارک «یا زهرا(س)» در محور 3 آغاز شد. پنج دقیقه بعد نیروهای دو محور دیگر نیز با دشمن درگیر شدند.

در حالی که نیروهای دشمن پس از اندک مقاومتی عقب نشینی می کردند، قوای خودی با موفقیت در سراسر خط به پیش می رفتند. در این میان، نیروهای محور3 ، ساعت 50: 2 هنوز نتوانسته بودند ارتفاع سمت راست قله اصلی را که نقطه الحاق آنها با نیروهای محور 2 بود، تصرف کنند. نیروهای محور 1 نیز قسمت عمده ای از اهداف خود را تصرف کرده و در حال پاکسازی بودند.

در ساعت 40: 3 با تصرف ارتفاعات سمت راستقله دوپازا، الحاق محورهای 2 و 3 انجام شد. این در حالی است که دشمن روی سه ارتفاع دیگر محور 3 همچنان در حال مقاومت بود. حدود ساعت 6 یکی از ارتفاعات مذکور (چهارمین ارتفاع در منتهی الیه شمال دوپازا) توسط نیروهای محور 3 تسخیر شد. در همین زمان، قوای محور 1 نیز مابقی اهداف خود را تأمین کرده و سپس روییال دوپازامستقر گردیدند.

در ساعت 8 نیروهای محور 2 ضمن درگیری شدید با دشمن، ارتفاع پشت قله اصلی را به تصرف در آوردند. نیروهای محور 3 نیز توانستند اهداف باقی مانده در جناح راست دوپازا و روی یال بلفت خودی را تأمین کنند. به این ترتیب، مرحله اول عملیات با موفقیت به پایان می رسد و یگان ها با استقرار روی ارتفاعات به تحکیم مواضع خود می پردازند.

در ساعت 10 صبح، نیروهای دشمن پس از اجرای آتش سنگین توپخانه، با حمایت تانک ها و هلی کوپترهای خود پاتک کرده و با نیروهای خودی در محورهای 1 و 3 درگیر می شود و نهایتاً در ساعت 11 ضمن تحمل تلفات عقب نشینی می کنند.

از ساعت 16 مقدمات مرحله دوم آغاز می گردد. در این ساعت، ابتدا روی مواضع دشمن اجرای آتش می شود، سپس در ساعت 18 نیروهای پیاده به صورت آتش و حرکت از دو محور جاده و یالبلفت به سمت دشمن حمله ور می شوند. نیروهای عراقی که تا این زمان زیر آتش پرحجم خودی متحمل تلفات زیادی شده بودند، پس از مقاومت اندکی تسلیم شدند. به این ترتیب، در اولین ساعات درگیری قله اول بلفت سقوط می کند. ساعتی بعد، پس از اجرای آتش سنگین روی قله اصلیبلفت، نیروهای پیاده پیشروی کرده و ضمن درگیری با دشمن به تدریج منطقه را آزاد می کنند. دشمن که می دانست با از دست دادن ارتفاعبلفت می بایست خط پدافندی اش را در فاصله دورتری تشکیل دهد، سعی می کرد با اعزام نیروهای احتیاط، پیشروی نیروی مقابل را متوقف کند.

پس از ساعت ها درگیری، نیروهای خودی موفق شدند تا صبح روز بعد آخرین قلهبلفت را فتح کرده و آن را پاکسازی کنند. به این ترتیب، مرحله دوم عملیات نیز با موفقیت به پایان می رسد.

با توجه به اهمیت این منطقه، دشمن طی ده شبانه روز با پاتک های سنگی خود کوشید تا مناطق متصرف را بازپس گیرد، لیکن تنها موفق شد در نهمین پاتک، که در نزدیک های صبح روز 23/5/66 انجام شد، قله اصلیبلفت را تصرف کرده و تا نیمه این ارتفاع پیش رود.

با اقدام به موقع و سریع فرماندهی عملیات جهت تمرکز آتش روی قله اصلی، دشمن در ساعت 40: 7 با تحمل تلفاتی از این قله عقب نشست. در ساعت 10: 10 مجدداً دشمن با سازماندهی و تقویت سریع نیروهای خودی و با حمایت آتش توپخانه و پشتیبانی چندین هلی کوپتر به قله اصلیبلفت یورش برده و برای دومین بار در این روز قله مذکور را تصرف کرد. از ساعت 11 الی 30: 11 آتش متمرکز خود را روی این قله ریخته و سپس نیروهای پیاده جهت بازپس گیری مجدد قله وارد عمل شدند و در نتیجه، بار دیگر قله اصلی بلفت از تصرف دشمن خارج شد.

نیروهای عراقی همچنان به تلاش خود برای دستیابی به این قله ادامه دادند، به طوری که در ساعات بعد قله مذکور در چندین بار مورد هجوم آنها قرار گرفت. بر همین اساس و به منظور جلوگیری از وارد آمدن تلفات به قوای خودی و نیز دستیابی به خط پدافندی مطمئن فرمان عقب نشینی از قله مذکور صادر می شود.

نتایج عملیات

- تصرف سلسله ارتفاعات دوپازا.
- قطع دید وتیررسی دشمن از منطقه عقبه خودی و متقابلاً در دید و تیررس قرار گرفتن عقبه دشمن.
- دستیابی به میدانی وسیع جهت ادامه عملیات.
- به اسارت درآوردن 259 نفر و کشته و زخمی شدن حدود 7000 نفر از دشمن.
- انهدام 9 انبار مهمات.
- انهدام 10 تانک و چند عراده توپ.
- انهدام 14 خودرو.

وارد آوردن 50 تا 60 درصد خسارت به یگان های دشمن:

- تیپ 81 پیاده با 4 گردان.
- گردان 2 از تیپ 18 (این گردان تحت امر تیپ 97 بود).
- تیپ 97 با 4 گردان.
- تیپ 29 پیاده.
- گردان کماندویی از لشکر24.




نگاهی دیگر به عملیات نصر 7

در خرداد ماه سال 1366، همزمان با انجام عملیات نصر 4 در محور ماووت، نیروی زمینی سپاه پاسداران، به قرارگاه قدس ماموریت داد تا عملیات نصر 7 را در منطقه عمومی سردشت و بر روی ارتفاعات جنگلی بانی گدار، منافقین (نامگذاری ارتفاع به وسیله سازمان رزم خودی انجام شده) و چهارقلو با هدف مسدود کردن تنگه و رسیدن به رودخانه گلاس، انجام دهد. برای این منظور، لشکرهای 27 حضرت رسول(ص) و 7 ولی عصر(عج) در نظر گرفته شدند. اما بررسی منطقه از جنبه عملیاتی، روشن ساخت که این یگانها برای انجام عملیات کافی نیستند و به توان بیشتری نیاز است از این رو، منطقه عملیاتی محدودتر شد و ارتفاعات فرفری و کله قندی در جنوب ارتفاعات دوپازا برای انجام یک تک محدود انتخاب شدند تا زمینه برای عملیات بعدی فراهم شود.
پس از عملیات نصر 5، لشکر 27 رسول(ص) سپاه پاسداران در خط پدافندی عملیات نصر 5 مستقر شد تا به کمک تیپ 18 الغدیر در منطقه پدافند کند. لشکر 27 حضرت رسول(ص)، سپس عملیات بر روی ارتفاع دوپازا را به قرار گاه قدس پیشنهاد کرد، که با آن موافقت شد. و بدین ترتیب، عملیات نصر 7 در دستور کار قرار گرفت.
هدف عملیات
مهمترین هدفهای تاکتیکی این عملیات عبارت بودند از: 1- خارج کردن منطقه عمومی سردشت از دید و تیر دشمن ودر نتیجه، قطع آتش موثر دشمن روی منطقه، 2- ایجاد خط پدافندی مناسب در طول مرز، 3- به دست آوردن جا پای مناسب برای انجام عملیاتهای بعدی.
موقعیت منطقه
ارتفاع دوپازا (2791 متر) به عنوان بلندترین ارتفاع منطقه در امتداد سلسله ارتفاعات دوپازا در 13 کیلومتری غرب سردشت در خط نوار مرزی قرار دارد. دوپازا از شمال به دو ارتفاع اسپیدان و بلفت، از جنوب به ارتفاعات لک لک، شهید زین الدین، کله قندی و فرفری محدود می شود و از شرق به کوههای رستم آلیان و کانی رش و در غرب به دشت قلعه دیزه و شهر قلعه دیزه عراق منتهی می شود.
وضعیت دشمن
منطقه عملیاتی در قلمرو سپاه یکم ارتش عراق قرار داشت در آن منطقه، لشکر24، گردان 49 زرهی با 30 تانک و شش گردان توپخانه، مستقر بودند علاوه بر این ، چهارگردان به عنوان احتیاط منطقه وظیفه داشتند، از یگانهای درخط پشتیبانی کنند.
به دلیل اهمیت ارتفاعات دوپازا و نقش آن در تسلط بر منطقه دور تا دور ارتفاعات کانالی به عرض 50 سانتی متر و به ارتفاع دو متر حفر شده بود. افزون بر این، استفاده از استحکامات شامل سیم خاردار، مین و برخی مواضع دیگر خط پدافندی دشمن را بیشتر تقویت کرده بود.
به ویژه پس از عملیات نصر که حساسیت بیشتر دشن را در پی داشت، لشکر 24 تلاش می کرد، از تحرکات خودی در این محور و هدفهای آن آگاهی یابد، از این رو نسبت به تک خودی حساسیت داشت و به همین دلیل خط دشمن با دو گروهان و جابه جایی تیپ 81 با تیپ 114 و برخی اقدامات دیگر، تقویت شد.
شرح عملیات
در 14 مرداد 1366، در ساعت 30:2 بامداد، عملیات نصر 7 آغاز شد و تا صبح، سلسله ارتفاعات دوپازا، یال ارتفاعات بلفت، ارتفاع صخره ای و یال ارتفاع دوپازا به تصرف نیروهای خودی درآمد. دشمن با مشاهده عزم رزمندگان، پس از کمی مقاومت، اقدام به عقب نشینی کرد. تنها در دو نقطه دشمن مقاومت بیشتری از خود نشان داد که درهم شکسته شد. ارتفاع پشت قله اصلی در محدوده لشکر 27 حضرت رسول(ص) و چهارمین ارتفاع واقعی در منتهی الیه شمالی دوپازا در محور لشکر 31 عاشورا.
مسئله قابل ملاحظه در این عملیات تلفات بسیار اندک نیروهای خودی در حین حمله به دشمن بود، به گونه ای که لشکر 27 حضرت رسول(ص) تا صبح عملیات، تنها یک شهید داشت . این مسئله نشان دهنده غافل گیر شدن دشمن بود. از حدود ساعت 10 صبح، دشمن، در چند محور اقدام به پاتک کرد که سرکوب شد. در این میان آتش و تعرض دشمن به جناح چپ بیشتر جلب توجه می کرد، از این رو فرمانده قرارگاه قدس به تیپ 33 المهدی دستور داد، وارد منطقه شده و درکنار تیپ 18 الغدیر قرار گیرد.
براساس طرح مانور، تیپ 29 نبی اکرم(ص) ، در شب دوم، مرحله دوم عملیات را به منظور تصرف ارتفاع بلفت آغاز کرد و در همان ساعات نخست درگیری موفق شد قله اصلی این ارتفاع را آزاد کند . پس از این، جنگ برای تصرف سایر مواضع دشمن در ارتفاع، ادامه یافت و با کمک آتش پشتیبانی، پیشروی های بعدی صورت گرفت و تا صبح، ارتفاع بلفت به طور کامل تصرف شد. صبح روز اول و روزهای بعد (تا 23 مرداد 1366) دشمن ده بار به ارتفاع بلفت حمله کرد اما تمام آنها با مقاومت رزمندگان اسلام، درهم شکسته شد و منطقه تصرف شده تثبیت شد.
نتایج
دراین عملیات تمام هدفهای مورد نظر تصرف شد و دشمن پس از 9 روز تلاش و حمله به مواضع تصرف شده، نتوانست موفقیتی به دست آورد.
در این عملیات 250 تن از نیروی دشمن به اسارت درآمدند و براساس اطلاعات به دست آمده ا ز آنها، کلیه یگان های دشمن که در منطقه حضور داشتند، 50 تا 60 درصد متحمل تلفات شده بودند. در سه روز نخست عملیات (14 تا 16 مرداد 1366) از نیروهای خودی، 733 تن مجروح و 175 تن به شهادت رسیدند.

خلاصه گزارش عملیات
نام عملیات : نصر 7 زمان اجرا :14/5/1366
تلفات دشمن ( کشته ، مجروح ، اسیر ) : 1285
رمز عملیات : یا فاطمه زهرا (س)
مکان اجرا : منطقه عمومی استان سلیمانیه کردستان عراق – محور شمالی جنگ
ارگانهای عمل کننده : رزمندگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
اهداف عملیات : انسداد معبر ضد انقلاب در غرب کشور و تصرف ارتفاع مهم دوپازا

نقشه عملیات