تاریخ درج سه شنبه 29 آبان 1397 در 10:06 کد خبر : 2572
ف

عملیات نصر 8

عملیات نصر 8

منطقه عملیاتی ماووت از استان سلیمانیه عراق-1366

عملیات نصر 8

عملیات نصر8
عملیات نصر 8 در ساعت 1:16بامداد 29 آبان 1366 با رمز یا محمدبن‌عبدالله ادرکنی، ادرکنی، ادرکنی، آغاز شد.
در تداوم سلسله عملیاتی که در جبهه شمال غرب انجام شد، ضرورت اجرای عملیات به منظور فراهم سازی عملیات بزرگ و گسترده در این جبهه بیش از پیش احساس می شد. به همین دلیل به رغم دشواری های موجود، عملیات نصر 8 از سوی سپاه پاسداران طراحی شد.

اهداف عملیات
تصرف ارتفاع گرده رشو در نتیجه تسلط بر بخشی ازرودخانه قلعه چولانو تسهیل عبور نیروها.

استعداد دشمن
مسئولیت منطقه عملیاتی بر عهده سپاه یک ارتش عراق بود که با لشکر 44 پیاده از این منطقه – به ویژه ارتفاع گرده رش – دفاع می کرد. تعدادی گردان خفیفه و گروه هایی از نیروهای جاش (کردهای محلی) نیز در مناطقی همچون ارتفاع گوجار، ویسی و الاغلو استقرار داشته و تحت امر این لشکر از مناطق مذکور حفاظت می کردند. تنها نیروی احتیاط لشکر 44 در آغاز عملیات، گردان کماندویی آن بود و حتی سپاه یکم نیز که پدافند منطقه دربندیخان– شاخ مامندرا با چهار لشکر بر عهده داشت، فقط توانست تیپ 77 پیاده و یک گردان کماندویی را جهت پاتک به منطقه اعزام کند.
در مجموع، یگان هایی که تحت امر لشکر 44، قبل و حین عملیات در منطقه حضور یافتند، به قرار ذیل می باشد:
- تیپ های 39، 74، 77، 83 و 603 پیاده.
- گردان کماندویی تابع سپاه یکم و گردان کماندویی تابع لشکر 44 پیاده.
- گردان تانک ابن حارث تابع لشکر 27 پیاده.
- گردان های 53 و 69 توپخانه.

قوای خودی

نیروهای عملیات بر اساس استعدادی برابر با 11 گردان پیاده به شکلیک قرارگاه ثابت و یک قرارگاه احتیاط سازماندهی شدند.
قرارگاه نجف اشرف هدایت نیروهای زیر را به عهده داشت:

لشکر 11 امیرالمومنین (ع)
لشکر 21 امام رضا (ع)
لشکر 57 اباالفضل (ع)
لشکر 155 ویژه شهدا
تیپ مستقل 12 قائم (عج)

هم چنین، لشکرهای 7 ولی عصر (عج)، 52 قدس و تیپ های مستقل 35 امام حسن(ع) و مسلم به عقیل به عنوان احتیاط قرارگاه در نظر گرفته شدند.

گردانهای عمل کننده
گردان کمیل
کردان میثم
گردان حمزه
گردان امام حسین (ع)
گردان ابوالفضل (ع)
گردان امیرالمومنین (ع)

طرح عملیات

مانور عملیات برای تصرف ارتفاع گرده رش به شرح زیر طراحی گردید:

- تصرف نیمه جنوبی ارتفاع 1418 (قله دوم) توسط لشکر 21.
- تصرف نیمه غربی ارتفاع 1426 (قله اول) توسط لشکر 11.
- تصرف نیمه شمالی ارتفاع 1418 (قله سوم) توسط لشکر 57.
- تصرف نیمه شرقی ارتفاع 1426 (قله اول) توسط تیپ 12.
- تصرف ارتفاعات 1317 و 1348 (قله چهارم) توسط لشکر 155 ویژه.

هم چنین ، در صورت فراهم شدن شرایط مشاعه، یگان های احتیاط برای تصرف ارتفاعویولان و دشت هرمدانوارد عمل می شدند.

ضمناً، نیروهای اتحاد میهنی کردستان عراق می بایست روی ارتفاع ویولان و شمال آن وارد عمل شود تا ضمن تجزیه توان دشمن، راه ورودی قرارگاه رمضان به داخل خاک عراق بیشتر تامین گردد.

شرح عملیات
عملیات نصر8 در ساعت 1:16بامداد 29 آبان 1366 با رمز یا محمدبن‌عبدالله ادرکنی، ادرکنی، ادرکنی، آغاز شد. به منظور تک هم آهنگ به مواضع دشمن، یگان‌ها با پنج تا هشت ساعت راه‌پیمایی، زیر مواضع دشمن استقرار یافتند، بدین ترتیب، با فرمان حمله، یگان‌های عمل کننده به طور هماهنگ و هم زمان حمله را شروع کردند و پس از یک ساعت، موفق شدند هدف‌های خود را بر روی قله‌های 1426، 1418، 1391 و همچنین، قرارگاه تاکتیکی تیپ 39 و مقر گردان 1 این تیپ را تصرف کنند. در این میان، تنها مقر گردان 2 تیپ 39 در ادامه یال شمال گرده‌رش پاک‌سازی نشد.با آغاز عملیات، مهندسی قرارگاه نجف نیز اقدام به احداث جاده از پاسگاه پلیس به سمت رودخانه قلعه‌چولان و احداث پل لوله‌ای روی این رودخانه کرد.

از ساعت 5 صبح، دشمن با عناصر باقی‌مانده از تیپ 39 به لشکر 57 ابوالفضل (ع) پاتک کرد و با ادامه این فشار توانست این لشکر را 300 متر عقب بزند و به دلیل احساس خطر از این محور، به این لشکر ماموریت داده شد تا هنگام ورود نیروهای لشکر ویژه شهداء، در مقابل دشمن مقاومت کرده و منطقه را حفظ کند. لشکر ویژه شهداء نیز مأموریت داشت ادامة یال گرده‌رش را تصرف کند. از این رو، برای کمک و تقویت این یگان به توپخانه و ادوات دستور داده شد در آن محور اجرای آتش کنند. بدین ترتیب، ساعت 5 صبح به لشکر ویژه شهداء و لشکر 7 ولی‌عصر (عج) دستور داده شد که در پی ادامه ماموریت لشکر 57 و تقویت خط دفاعی لشکر 21 امام رضا (ع) وارد عمل شوند. در این حال، بار دیگر دشمن اوایل صبح پاتک کرد اما این بار سرکوب شد. پس از این حمله، تا ظهر روز اول، تحرک خاصی از دشمن مشاهده نشد اما بعد از ظهر چند فروند هواپیمای دشمن با قصد بمباران مواضع رزمندگان اسلام، اشتباهاً مواضع قوای خودشان را بمباران کردند.

در شب دوم، لشکر ویژه شهداء روی ادامه یال گرده‌رش، با یک گردان از لشکر 57 عبور کرده و آن را تصرف کرد.

عراقی‌ها پس از عقب‌نشینی از گرده‌رش، از روز سوم عملیات با تیپ‌های 31، 77 و 83 از دو محور به مواضع نیروهای خودی در میان قله‌های 2 و 3 و همچنین به قله 2 حمله کردند، اما رزمندگان اسلام آنها را عقب زدند.

از سوم آذر 1366، نیز نیروهای اتحادیه میهنی کردستان عراق روی ارتفاع ویولان عملیات خود را آغاز کردند. در پی این اقدام، دشمن توجه خود را به آن محور معطوف کرد و موفق شد پس از چند روز درگیری اتحادیه را وادار به عقب‌نشینی کند. در مجموع عملیات نصر 8 پس از یک هفته با موفقیت کامل پایان یافت.

نیروها با حرکت از محورهای مختلف پس از 5 الی 8 ساعت راهپیمایی، در نزدیکی مواضع دشمن استقرار یافته و به انتظار فرمان آغاز عملیات نشستند. سرانجام عملیات در ساعت 01:16 بامداد 29/8/1366 با رمز مبارک یا محمد بن عبدالله، ادرکنی آغاز شد و یگان های عملیاتی به طور هماهنگ و هم زمان به مواضع دشمن یورش بردند و پس از یک ساعت موفق شدند قلل 1424، 1426 (قله اول)، 1418 (قله دوم) و 1391 (قله سوم) و قرارگاه تاکتیکی تیپ 39 را تصرف کنند. از ساعت 5 صبح، دشمن با بکارگیری عناصر باقیمانده از تیپ 39 پاتک کرده و توانست یکی از یگان های خودی را حدود 300 متر عقب براند.

با روشن شدن آسمان، پاتک دوم عراق نیز شروع شد که با مقاومت قوای خودی سرکوب گردید. پس از آن، هیچ تحرک موثر و مهمی از دشمن در طول روز اول مشاهده نشد.

در شب دوم، نیروهای خودی مجددا وارد عمل شده و سه قله دیگر گرده رش را تصرف کرده و در نهایت موفق شدند به طور کامل این ارتفاع را در اختیار بگیرند.

دشمن که ارتفاع گرده رش را از دست داده بود، از روز سوم عملیات شروع به پاتک برای بازپس گیری این ارتفاع کرد که هر یک از آن ها با مقاومت طرف مقابل خنثی شد.

از تاریخ 2/9/1366 نیروهای اتحاد میهنی کردستان عراق روی ارتفاع ویولان وارد عمل شد. این اقدام موجب شد دشمن توجه خود را به آن محور معطوف نماید و پس از دو روز درگیری آن ها را به عقب براند.

نتایج عملیات

رزمندگان اسلام در عملیات نصر 8، به طور صددرصد به هدفهای خود دست یافتند. در واقع، با تصرف ارتفاع گرده‌رش، یک سرپل مناسب و جاپای مطمئن در آن سوی رودخانه قلعه چولان، برای اقدامات بعدی به دست آمد. در این عملیات، دشمن متحمل تلفات نیروی انسانی و تجهیزات زیادی شد و200تن از آنها نیز به اسارت نیروهای خودی درآمدند. همچنین، تیپ‌های 39، 74، 77 و 83 و برخی یگان‌های دیگر دشمن آسیب دیدند. علاوه بر این، مقداری از سلاح، مهمات و تجهیزات دشمن نیز منهدم و یا به غنیمت گرفته شد.

مناطق آزاد شده شهر ماووت ارتفاعات 1426 ، 1428 ،1391 چندین پاسگاه مرزی عراق بر روی ارتفاعات گرده رش روستاهای گمالان زور ،گمالان خوارد،بر گر بالا ،بر گر پایین تجهیزات منهدم شده دشمن چندین دستگاه تانک ونفر بر انواع ماشین آلات مهندسی و راهسازی چندین قبضه آتشبار توپخانه چندین انبار مهمات دهها دستگاه خودرو نظامی یگانهای منهدم شده دشمن انهدام تیپ 29 از لشگر 44انهدام تیپهای 603 ، 83 ، 77 پیاده انهدام یک گردان کماندویی از سپاه یکم انهدام سه گردان توپخانه انهدام یک گروهان تانک انهدام گردان کماندویی لشگر 44تعداد کشته وزخمی بیش از 2000 نفرتعداد اسراء 200 نفرغنایمتعدادی تانک دهها دستگاه خودرو مقدار زیادی انوای خمپاره انداز یک دستگاه رادار رازیت مقدار زیادی انواع سلاح سبک .

-تصرف ارتفاع گرده رش

-کشته و زخمی شدن حدود 300 تن از نیروهای دشمن

- به اسارت در آمدن 200 تن از نیروهای دشمن

موقعیت منطقه:

منطقه عملیاتی در شمال سلیمانیه واقع و توسط ارتفاعات بلند گرده رش،گوجار، قمیش، دولبشک، الاغلو، ویولان، گرده شیلانو نیزدشت هرمدان و تپه های جنگاوی احاطه شده است. در این میان، ارتفاع گرده رش از اهمیت بیشتری نسبت به سایر ارتفاعات برخوردار است؛ چرا که برای ورود به منطقه غرب رودخانه قلعه چولان و انجام عملیات های بعدی می بایست این ارتفاع تصرف می شد.

از جمله ویژگی های این منطقه نیز می توان از کوهستانی بودن، محدودیت عقبه، نبود جاده – به طور خاص در مورد ارتفاع گرده رش – و سرما نام برد.
ارتفاع گرده‌رش که عملیات نصر 8 بر روی آن انجام شد، در شمال سلیمانیه واقع شده است. قبل از این، در این منطقه عملیات‌های کربلای 10 و نصر 4 انجام شده بود. ارتفاعات بلند گوجار، قمیش، دولبشک، الاغلو، ویولان، گرده شیلان و نیز دشت هرمدان و تپه‌های چنکاوی اطراف این منطقه را در غرب، شمال غرب و جنوب فرا گرفته‌اند. رودخانه قلعه چولان، این منطقه را به دو بخش شرق و غرب تقسیم می‌کند که در آن، ارتفاعات گامو، آمدین، ژاژیله، اسپیدار، دوقلو، قشن، و گلان واقع شده‌اند.

در مجموع، کوهستانی بودن، محدودیت عقبه، نداشتن جاده (به ویژه در ارتفاع گرده‌رش) و سرما از جمله ویژگی‌های جغرافیایی منطقه عملیاتی به شمار می‌رفتند.

علاوه بر این، ارتفاع گرده‌رش مهم‌ترین ارتفاع این منطقه به شمار می‌رفت که برای ورود به زمین غرب رودخانة قلعه چولان، بایستی تصرف می‌شد تا انجام عملیات‌های بعدی میسر شود.


طرح مانور:

عملیات نصر 8 با هدف تصرف ارتفاع گرده‌رش تحت فرماندهی قرارگاه نجف به شرح زیر طرح‌ریزی شد:
-تصرف نیمه جنوبی ارتفاع 1418 ( قلّه دوم ) توسط لشکر 21امام‌رضا (ع)
-تصرف نیمه شمالی ارتفاع 1418 و تصرف ارتفاع 1391 ( قلّه سوم ) توسط لشکر57 حضرت ابوالفضل (ع).
-تصرف نیمه‌غربی ارتفاع 1426 ( قلّه اوّل ) توسط لشکر 11 امیرالمومنین (ع).
-تصرف نیمه‌شرقی ارتفاع1426( قلّه اوّل ) توسط تیپ12قائم (عج).
-تصرف ارتفاعات 1317 و 1348( قله چهارم ) توسط لشکر 155 ویژه شهدا .همچنین لشکرهای 7 ولیعصر (عج) ، 52 قدس و تیپ 35 امام‌حسن (ع) و تیپ مسلم‌بن‌عقیل به عنوان احتیاط قرارگاه در نظر گرفته شدند.


وضعیت دشمن:

مسئولیت منطقه عملیاتی به عهده سپاه یکم ارتش عراق بود؛ که با یگان‌های سازمانی و نیروهای جیش الشعبی از ارتفاع گرده‌رش حفاظت و دفاع می‌کرد. میزان حضور دشمن در منطقه، در این زمان عادی قلمداد می‌شد. و از آنجا که در اواخر پائیز و فصل زمستان، مطابق تجربه سال‌های گذشته، عملیات بزرگ ایران در جبهه جنوب انجام می‌شد،دشمن به تدریج نیروهای خود را به آن جبهه اعزام کرد. اما این نقل و انتقال کند انجام می‌شد. از این رو، برخلاف عملیات کربلای 10 که در اوایل بهار همین سال صورت گرفت، حضور دشمن در منطقه بیشتر و سازمان یافته‌تر بود.

علاوه بر این،علی رغم اهتمام وافر قرارگاه نجف نسبت به رعایت غافلگیری و اعمال حفاظت عملیاتی، به دلیل حضور دشمن روی ارتفاع گامو و ارتفاع قمیش، اقدامات و نقل و انتقال یگان‌های خودی در معرض دید نیروهای عراقی قرار داشت و به همین دلیل، دشمن به طور نسبی هوشیار بود. این وضع به طور خاص چند روز قبل از شروع عملیات، تشدید شد و نیروهای در خط دشمن به حفر کانال، احداث سنگر، افزایش موانع مصنوعی و فعالیت کمین پرداختند. عراقی‌ها، همچنین، نیروهای یگان‌های مستقر در ارتفاع گرده‌رش، را افزایش دادند.


نقش هوانیروز در این عملیات:

به علت مسافت زیاد و شیب تند ارتفاعات گرده‌رش، تدارک یگان‌ها از راه زمینی بسیار دشوار بود، لذا با هماهنگی که از قبل شده بود یگان‌ها از شب عملیات وسایل مورد نیاز خود را در تورهای اسلینگ آماده کرده و از صبح عملیات هوانیروز به اسلینگ وسایل تدارکاتی یگان‌ها پرداخت و در روز اول عملیات هوانیروز 18 بار و در هر بار یک تن محموله را اسلینگ کردند و در روز دوم نیز 25 بار عملیات اسلینگ صورت پذیرفت.

مرور کوتاهی بر عملیات:
پس ازکاهش بحران خلیج فارس و قطع درگیریهای ایران و آمریکا دردریا ، بار دیگر جنگ زمینی اولویت خود را بدست آورد و مجدداً تلاش درجبهه شمالی، اصلی گردید .در دو عملیات کربلای 10 و نصر 4، منطقه شرق رودخانه قلعه چولمان تا سورکوه تصرف شده بود ؛ گسترش عملیات به سمت غرب و کوتاه کردن فاصله مواضع قوای منظم خودی که در آن سوی مرز مستقر بودند و نیروهای نامنظم قرارگاه رمضان و کردهای معارض عراقی که در عمق خاک عراق استقرار داشتند مستلزم عبور از رودخانه قلعه چولمان بود و عبور از این رودخانه نیز منوط به تصرف ارتفاع گرده رش بود. لذا عملیات نصر 8 برای تصرف این ارتفاع با طراحی و فرماندهی سپاه پاسداران در تاریخ 29 آبان 66 و با رمز مبارک محمدبن عبدالله (ص) درساعت 1:25 دقیقه بامداد روز جمعه و با اهداف گسترش وضعیت خودی در غرب ماووت، با چند لشکر از جمله لشکر قدس گیلان آغاز شد .در این عملیات لشکر قدس گیلان به استعداد 3 گردان رزمی پیاده و سه گردان در احتیاط عمومی منطقه بوده است .

بعد از شروع درگیری توسط لشکر 5 نصر، بلافاصله لشکر قدس برای عبور ازمعبری که توسط لشکر 5 نصر پاکسازی شده بود وارد عمل شد . یکی از گردانهای لشکر قدس ضمن عبوراز موانع و میدان مین از ارتفاع صعب العبور و نفس گیر گرده رش نیروها را عبور داد و در خط تماس بادشمن درگیر شد چون درگیری به روزکشیده شد یکی از گردان لشکر قدس به کمک گردان درگیر درمنطقه شتافت و چندین پاتک دشمن را دفع نمودند و دردو شب متوالی درگیری با دشمن ،ارتفاع گرده رش کاملاً به تصرف نیروهای اسلام درآمد . تسلط بر ارتفاع گرده رش ، گرفتن سرپل و جای پا در آن سوی قلعه چولمان باز شد . در این عملیات حدود 30 کیلومتر مربع از منطقه آزاد شده و بیش از 300 نفر از نیروهای دشمن کشته و زخمی و تعداد 200 نفر از آنها را به اسارت درآوردند. این عملیات در تاریخ 30 آبان 66 و با نتایج بسیار خوبی به پایان رسید .


موفقیت کامل ایران، واکنش رسانه‌های خارجی

واکنش اکثر تحلیلگران نظامی سیاسی جهان، انجام عملیات در مناطق شمال‌غرب را فریب ارزیابی می‌کنند و معتقدند هدف اصلی ایران تصرف بصره است: ضمن اینکه اخبار خلیج فارس دیگر اخبارجنگ را تحت الشعاع قرار داده است:

روزنامه "میدل ایست اکونومیک دایجست" دراین باره نوشت: «نیروهای مسلح عراق درسرتاسر جبهه جنگ در آماده‌باش کامل به‌سر می‌برند. هدف احتمالی ایران شهر بصره خواهد بود که عراقی‌ها می‌کوشند بار دیگر تدابیر دفاعی پیش‌بینی شده را به‌کارگیرند. همچنین "ایندیپندنت" روزنامة دیگر لندن با اشاره به این نکته که عراق یک شبکه دیگر از مواضع دفاعی منطقه بصره ایجاد کرده است نوشت: «ایران به فشارهای مداوم رزمندگان خود مبنی‏بر ‏دست زدن به حملات پیاپی جهت درهم شکستن خطوط دفاعی عراقی‌ها تا عملی ساختن یک رسوخ پیروزمندانه، متکی خواهد بود. عکس‌های ماهواره‌ای نشان‌دهندة آمادگی گسترده ایرانی‌ها برای دست زدن به یک حمله جدید در جبهه جنوبی است.» این روزنامه همچنین درمقاله‌ای دیگر آورده است: «ایران حملات آزمایشی خود را در نقاط دیگر به‌عمل می‌آورد تا تعادل عراقی‌ها را به هم بزند. اما در واقع در اطراف بصره و در جبهه جنوبی است که نبرد واقعی صورت خواهد گرفت. هدف ایران بر آن است که جنوب عراق و بصره را از سایر نقاط عراق جداکند.»
**
درگیری نظامی در خلیج‌فارس که موجب تشدید حملات عراق به نفت‌کش‌ها و مقابله به مثل ایران و نیز حضور نظامی امریکا شده بود، باعث توجه بیشتر فرماندهی سپاه به آن جبهه شد.حدودا، از تیرماه سال 1366 با دخالت امریکا، جنگ ایران و عراق به طور محدود، جنبه بین‌المللی به خود گرفت.

اسکورت نفت‌کش‌های کویتی با ناوهای ایالات متحده و فشار بیشتر بر روی ایران باعث شد که نیروی دریایی سپاه در خلیج‌فارس فعال شود و این روند که با حمله امریکا به چاه‌های نفتی ایران، تعرض به کشتی‌ها و حمله موشکی ایران به کشتی‌های امریکایی همراه بود، حدود سه ماه به درازا کشید. پس از آن، بار دیگر فرماندهان سپاه توجه خود را به جبهه زمینی معطوف کرده و در راستای استراتژی عملیاتی شمال غرب، عملیات نصر 8 را به عنوان سرپل عملیات بزرگ زمستانی طرح‌ریزی کردند.

خلاصه گزارش عملیات
نام عملیات : نصر8
رمز عـــــــملیات: یا محمدبن عبدالله(ص)
جبهه : شمال غرب
منطقه عملیاتی : ماووت از استان سلیمانیه
تاریخ : 29/8 تا 5/9/1366
نوع تک : نیمه گسترده
فرماندهی : سپاه سازمان : سپاه
استعداد نیروهای درگیر :
ایران : 11 گردان پیاده
عراق : 23 گردان پیاده ، زرهی و کماندویی و 2 گردان توپخانه
هدف عملیات : تصرف ارتفاع گرده رش با هدف تکمیل خط جبهه در غرب ماووت
تلفات انسانی عراق : 500 نفر
توضیحات : سپاه همچنان به گسترش جبهه در استان سلیمانیه عراق ادامه داد و در این عملیات با تصرف ارتفاع گرده رش ضمن تکمیل خطوط جبهه در غرب ماووت ابتکار عمل لازم برای گسترش به سمت شهر سلیمانیه را هم به دست آورد .


نقشه عملیات

دفاع مقدس,هفته دفاع مقدس,عملیات,عملیات زمینی,عملیات های دفاع مقدس,سپاه پاسداران,ایران,نقشه عملیات,نصر,جبهه

مرکز نیکوکاری
جهادی
هیئت نوجوانان
خادمین
کتاب خانه
پیروان عترت
انصارالقیامه
مزار شهدا
دارالقرآن